Marcel van Marrewijk
Voorzitter/decaan SDO Hogeschool
Meer over de zorg
Het Integraal Zorgakkoord (IZA) viert zijn eerste verjaardag en heeft als doel de groeiende zorgvraag het hoofd te bieden en de kwaliteit en betaalbaarheid van zorg te verbeteren. Dit vereist een transformatie, die vanuit bedrijfskundig perspectief wordt belicht. Hoe kunnen risico’s omgebogen worden naar een succesvolle realisatie van regionale samenwerking in de zorg?
Inleiding
Een toegankelijke, kwalitatief hoogwaardige en betaalbare zorg vereist diverse maatregelen op verschillende niveaus en voor verschillende belanghebbenden. Hier richten we ons op lokale spelers die in regionale samenwerking passende zorg in de eerstelijn en binnen het sociaal domein aanbieden. Deze samenwerking is cruciaal om de effectiviteit van de zorg te verbeteren.
In de recente ontwikkelingen binnen de gezondheidszorg valt op dat er een verschuiving gaande is in zowel de concentratie als de verspreiding van medisch specialistische zorg. Er is een beweging om deze zorg zoveel mogelijk in de nabijheid van de patiënt aan te bieden, met als tegenhanger het reserveren van verdere expertise voor hooggespecialiseerde en complexe zorg. Daarnaast wordt er een duidelijke nadruk gelegd op het versterken van samenwerking in de acute zorg, waarbij specifieke maatregelen zijn geïmplementeerd om de continuïteit en kwaliteit van de avond-, nacht-, en weekendzorg te waarborgen. Het is van groot belang dat deze trends lokaal worden ondersteund.
Gemeenten en zorgaanbieders leggen regionale samenwerking vast in regiobeelden en regioplannen met taakstellende opgaven.Monitoring is noodzakelijk om de effectiviteit van de zorg te evalueren en verantwoording beter mogelijk te maken.
Deze ambities vereisen een transformatie van de huidige gefragmenteerde en bureaucratische werkwijze in de zorg, die, ondanks de suggestie van controle en efficiëntie, in de praktijk rigide en kostbaar blijkt. Bedrijfskundig betekent dit een overgang naar een volgend organisatieniveau: van een bureaucratische naar een rationele aanpak die gericht is op prestaties, doelmatigheid en effectiviteit.
Deze transformatie is niet eenvoudig en brengt enkele risico’s met zich mee:
Shift in leiderschapsstijl: van managerial naar sturen op effectiviteit.
In plaats van sturen op tijd, taken en procedures, worden leidinggevenden geacht zorgmedewerkers te begeleiden naar hogere effectiviteit. Door hen meer ruimte, inspraak en verantwoordelijkheid te geven, kunnen zij hun vakmanschap verder ontwikkelen en meer waarde toevoegen.
Ruimte en perspectief voor vakmanschap. De rationele aanpak ondersteunt zorgmedewerkers in hun professionele ontwikkeling. Het monitoren van zorgpraktijken versterkt een effectieve aanpak. Het ondersteunt de ontwikkeling naar meer zelfstandigheid en verantwoordelijkheid. Zo ontstaat een cultuur van vertrouwen, verbetert het werkklimaat, neemt het werkplezier toe en stijgt ook de aantrekkelijkheid om in de zorg te werken.
Van taakgestuurd naar performance-gericht.
De doeltreffendheid van zorg hangt niet alleen af van individueel vakmanschap en goed ontworpen processen. Wat nog belangrijker is, is de afstemming met de mensen met een zorgbehoefte. De kwalificering van de behoefte en de kwaliteit van de diagnose zijn evengoed van belang. Beide dienen de kwaliteit van leven en de effectiviteit van de zorg.
Kwaliteit van monitoring en evaluatie.
Proces- en outputsturing werkt alleen als dit op continue basis wordt gedaan en gebruik wordt gemaakt van passende indicatoren. Uiteraard stelt dit strenge eisen aan de kwaliteit van de data en de wijze van data beheer. Onvoldoende monitoring van de voortgang en resultaten kan leiden tot gebrek aan inzicht in de effectiviteit van de zorgpraktijken. Het monitoren en constateren is één, het goed duiden, interpreteren en vervolgens vertalen in noodzakelijke aanpassingen is een tweede factor die het succes van de rationele aanpak ondersteunt. Immers, het gebrek aan aanpassingsvermogen op basis van monitoring kan leiden tot voortdurende problemen en suboptimale resultaten.
Kwaliteit van de interne supportstructuur.
Een goed functionerende supportstructuur is van essentieel belang als ondersteuning voor een rationele zorgpraktijk. Het vormt het fundament voor elke procesinnovatie en nieuwe werkwijze. Het fundament bevat ondersteunende kwaliteiten zoals sociale veiligheid, heldere afspraken, mandaten en verantwoordelijkheden. Op dit fundament kan vakmanschap gedijen, verloopt de communicatie effectief, wordt van elkaar geleerd, heerst een cultuur van vertrouwen en worden complexe en uitdagende doelstellingen gerealiseerd.
Vanuit haar missie ondersteunt SDO Hogeschool voor Moderne Bedrijfskunde mensen en organisaties in hun transformatie naar effectiviteit, duurzaamheid en inclusie. Met moderne kennis op het gebied van transformatie, leiderschap en performance management biedt SDO diverse vormen van kennisoverdracht en praktijkbegeleiding aan om de uitdagingen in de zorg aan te gaan. Door het ondersteunen van zorgpartners in de regio wordt het leren dichter bij de werkvloer gebracht en worden innovatieve leervormen gestimuleerd.
