Ons feilbare denken – Daniel Kahneman

Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman, recent overleden, kent de sleutelelementen van het nemen van goede beslissingen of adviezen. Hij stelt voor een proces te maken waarin je (jouw) ongefundeerde meningen zoveel mogelijk buiten beschouwing laat.
Mensen vinden overal iets van, maar ‘iets vinden’ is volgens Kahneman een vrij nutteloos startpunt.
Wat jij – als adviseur of onderzoeker – van iets vindt, kun je dus maar beter voor je houden. Want die mening is vaak niets meer dan een soort random verzameling van gedachten die in je hoofd zijn blijven plakken. Dit kunnen flarden van herinneringen zijn, niet te traceren gevoel, iets waar je nog niet over nagedacht hebt, en nog veel vaker: iets wat niet is onderbouwd. Al dat wat jouw beslissingen vertroebelt, noemt Kahneman ‘ruis’. Ruis is overal en duikt te pas en te onpas op. Als je ervoor kunt zorgen dat je je grootste valkuilen in het maken van beslissingen omzeilt, of in ieder geval kunt beperken, neem je vanzelf betere beslissingen.

Verzin een proces. Een proces kan je enorm helpen om wél te onderbouwen, en daarmee veel betere beslissingen te nemen. Welk proces je ook verzint, het is eigenlijk altijd beter dan zómaar iets vinden. Het hoeft helemaal niet zo geavanceerd te zijn. Het geheim zit hem in het ‘doen alsof je een wetenschapper bent’. Dan zorg je ervoor dat je je eigen vooroordelen zoveel mogelijk buiten beschouwing laat. ‘Bewust onbevooroordeeld’ noemt Kahneman dat. Je kijkt dus veel meer naar de feiten en je conclusie wordt dan pas geldig als je die feiten fatsoenlijk kunt onderbouwen.

Gevoel is ook belangrijk, maar gevoel heeft schijt aan feiten. Gebruik dus eerst het proces, laat dan je gevoel spreken.

SDO Hogeschool heeft een onderzoeksproces ontworpen dat onder meer op het gedachtegoed van Kahneman is gebaseerd. Start met de feiten; schets de ongewenste (bedrijfskritische) situatie; formuleer de gewenste situatie (doelstellingen) en geef aan wat je wil bereiken. Zo ontstaat een degelijke basis voor de onderbouwing van de factoren die het probleem veroorzaken en de factoren die potentieel kunnen bijdragen aan de duurzame oplossing van oplossing. Jan Rouma en van Marrewijk introduceerden deze benadering als het Avocado-model.
Zie https://lnkd.in/er_8N2Gf

EERDER GEPUBLICEERD: 15 oktober 2020

Daniel Kahneman is emeritus hoogleraar psychologie aan Princeton University en hoogleraar Public Affairs aan de Woodrow Wilson School of Public and International Affairs. Hij is de schrijver van het bekende “Thinking, Fast and Slow (Ons feilbare denken)”. Daniel Kahneman is de grondlegger van de gedragseconomie en de geluksstudies. Hij maakte korte metten met het idee van de rationeel calculerende mens die in zijn eigen voordeel handelt. Daarvoor in de plaats introduceerde hij de feilbare menselijke psyche in de economie, gekenmerkt door gebrekkig oordeelsvermogen in onzekere omstandigheden.

Voor zijn baanbrekend onderzoek won hij in 2002 als eerste psycholoog de Nobelprijs voor de economie.